بیستمین همایش ملی حسابداری

بیستمین هماش سراسری حسابداری ایران با عنوان«تفکرات معاصر حسابداری و فناوری‌های نوظهور» طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه 16 آذرماه با حضور مقامات کشوری، استادان، پژوهشگران و دانشجویان دانشگاه‌های مختلف کشور و به میزبانی دانشگاه خاتم در محل سالن همایش‌های برج میلاد در تهران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار وبسایت دانشگاه خاتم، آئین افتتاحیه این همایش صبح روز سه‌شنبه با حضور احسان خاندوزی؛ وزیر امور اقتصاد و دارایی، مجید عشقی؛ رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، مجید قاسمی؛ مدیرعامل بانک پاسارگاد و رئیس دانشگاه خاتم، سیدعلی حسینی؛ مدیرعامل بانک توسعه صادرات و جمع زیادی از محققان و پژوهشگران حوزه اقتصاد و حسابداری، برگزار شد.

ارائه 34 مقاله در بیستمین همایش ملی حسابداری

در ابتدا رضوان حجازی دبیر علمی این همایش گزارشی کوتاه از دوره بیستم آن ارائه کرد و با بیان اینکه همایش سراسری حسابداری هر سال توسط یکی از دانشگاه‌های معتبر کشور برگزار می‌شود، از دکتر قاسمی رئیس دانشگاه خاتم و معاونین وی برای میزبانی شایسته از این همایش علمی قدردانی کرد.

وی گفت: بلافاصله پس از اتمام دوره نوزدهم همایش سراسری حسابداری، ما برای برگزاری دوره بیستم شروع به فعالیت کردیم و بعد از تشکیل کمیته علمی، تعیین محورها، تهیه برنامه‌ها و سخنرانی‌ها و مقالات را بررسی کردیم که در نهایت 34 مقاله برای ارائه در همایش مورد پذیرش قرار گرفت.

برخی از دستورالعمل‌ها و ضوابط بانک مرکزی با استانداردهای حسابداری مغایرت دارد

سیدعلی حسینی مدیرعامل بانک توسعه صادرات هم در آئین افتتاحیه بیستمین همایش سراسری حسابداری ایران، ضمن تقدیر از تلاش‌های رئیس دانشگاه خاتم و دیگر دست اندرکاران برگزاری این رویداد علمی، در سخنرانی خود با عنوان«اثر فناوری‌های نوین در بانکداری»، با اشاره به چالش‌های حسابداری و گزارشگری مالی، بخشی از این چالش‌ها را مربوط به تعارضات قانونی با استانداردهای حسابداری در گزارش‌های مالی و بخش دیگری از آنها را مربوط به کارگیری استانداردهای بین المللی در گزارشگری مالی دانست.

وی با اشاره به اینکه برخی از دستورالعمل‌ها و ضوابط بانک مرکزی با استانداردهای حسابداری مغایرت دارد و این تعارض منجر به این می‌شود که بانک‌ها صورت‌های مالی زیبنده‌ای نداشته باشند، گفت: قاعده کلی«رجحان محتوا بر شکل» در بخشنامه‌های بانک مرکزی مغفول مانده است. مشکل دیگر بانک‌ها عدم پذیرش هزینه مطالبات مشکوک الوصول توسط مقام‌های مالیاتی است.

مدیرعامل بانک توسعه صادرات ادامه داد: ما با چالش نرخ تسعیر دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی و تعدد دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های بانک مرکزی رو به رو هستیم.

حسینی به کارگیری IFRS برای بانک‌هایی را که مترصد ارتباط با بانک‌های بین المللی هستند، سودمند دانست و پیشنهاد کرد: کمیته‌ای متشکل از خبرگان امور بانکی، نمایندگان بانک مرکزی برای تطابق بخشنامه‌های بانک مرکزی و استانداردهای حسابداری تشکیل و پس از تائید کمیته مذکور، ضوابط جدیدی مطابق با استانداردهای‌ حسابداری منتشر شود و گروهی نیز متشکل از خبرگان امور بانکی تحت نظارت بانک مرکزی نسبت به تنقیح ضوابط و دستورالعمل‌ها اقدام کنند.

اطلاعات حسابداری و حسابرسی برای بازار سرمایه اهمیت بسیار بالایی دارد

مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در سخنانی در آئین افتتاحیه بیستمین همایش سراسری حسابداری، با بیان اینکه مهمترین استفاده کنندگان از اطلاعات مالی و حسابداری را فعالان بازار سرمایه اعم از سهامداران و اعتباردهندگان دانست و گفت: از این نظر، اطلاعات حسابداری و حسابرسی برای بازار سرمایه اهمیت بسیار بالایی دارد و به همین خاطر سازمان بورس حساسیت زیادی در زمینه پیشرفت‌های قابل حصول در این حوزه دارد.

وی مجددا تاکید کرد: استفاده کنندگان و مشارکت کنندگان در بازار سرمایه به شدت افزایش پیدا کرده است و الان بیش از یک میلیون نفر در درگیری مستقیم با بازار سرمایه دارند و لذا اهمیت استفاده از اطلاعات و گزارش‌های حسابرسی و حسابداری با 10 سال پیش قابل مقایسه نیست.

عشقی افزود: برای این کار، ما ابزارهای بسیار متنوعی داریم که تقریبا هیچ شباهتی با هم ندارند و نمی‌شود یکسان با آنها برخورد داشت و باید رویکردمان را به اینکه همه گزارش‌ها در تمام ارکان را به یک شکل تبدیل کنیم، تغییر دهیم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اضافه کرد: پویاییِ الان در ابزارهای مالی با سرعت اتفاق می‌افتد و در خصوص بهره برداری از داده‌ها، بحث افشا الان یکی از بحث‌های مهم است و لذا باید راه‌های بهتری بری افشای به موقع اطلاعات شرکت‌ها در پیش گیریم.

وی گفت: الان با کلان داده‌ها مواجهیم و باید بتوانیم در فعالیت‌هایمان از آنها استفاده کنیم. حتی در تصحیح اشتباهات در حوزه مقررات گذاری نیازمند این هستیم که نظارت‌هایمان را از نظر افقی و عمودی گسترش دهیم. سازمان بورس و اوراق بهادار آمادگی کامل دارد در حوزه تدوین استانداردها پیشقدم شود و کنترل مقررات را بر عهده بگیرد.

سرفصل‌های حسابداری و منابع درسی این رشته باید به صورت اساسی بازبینی شوند

در ادامه سخنرانی‌های روز نخست بیستمین همایش سراسری حسابداری، علی ثقفی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در سخنرانی خود با عنوان«انتظار تغییر در آموزش حسابداری با فناوری‌های نوظهور»، گفت: در اقتصاد مبتنی بر دارایی، باید همه تفکرات، دانش ها و خدمت ها در خدمت اقتصاد باشند؛ علوم انسانی و اجتماعی بیشتر باید در خدمت اقتصاد باشند و مدیران آگاه به جامعه، می توانند اقتصاد را مقاوم کنند.

وی با تاکید بر اینکه اصل 44 قانون اساسی را باید قلبا بپذیریم چون سرعت تغییرات در بازار کسب و کار بسیار بالاست، افزود: عمر محصولات کوتاه و کوتاه‌تر می‌شود و پیچیدگی معاملات افزایش می‌یابد و لذا فساد، پیچیده و نظارت هم پیچیده‌تر می‌شود. گزارش مالی پیشتاز می‌شود و مقررات زدایی از آنها به شدت افزایش می‌یابد.

ثقفی با بیان اینکه تغییر در آموزش حسابداری وابسته به تغییر در محیط کسب و کار است، با توجه به این دلایل هشدار داد که اخطارها بر نارضایتی فارغ‌التحصیلان حسابداری را باید جدی گرفت و یادآور شد: اکثر انتقادات به لحاظ سرعت تغییرات در تکنولوژی، وارد و درست است و استادان رشته حسابداری باید بسیج شوند و به مشتریان اطمینان دهند که ما مسئله را فهمیده‌ایم و برای حل آن تلاش می‌کنیم.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی بر ضرورت بازنگری در سرفصل‌های رشته حسابداری و نیز بازبینی منابع درسی این رشته تاکید و اضافه کرد: با ترجمه کاری حاصل نمی‌شود. در گزارشگری مالی و استانداردها باید از واژگان یکسان استفاده شود. همچنین باید دوره‌ای طولانی با مشارکت حرفه حسابداری و صنایع و نیز کارفرمایان، طراحی شود و شورایی با عنوان شورای گفتمان حسابداری تشکیل شود و سمت و سوی این دانش را به دست گیرد.

وی همچنین پیشنهاد فراهم شدن مقدمات تشکیل بنیاد ملی حسابداری را دارد و گفت: در صورتی که چنین بنیادی تشکیل نشود، دانش حسابداری به جایی نخواهد رسید.

عمر حسابرسی عملکرد در ایران به 10 سال هم نمی‌رسد

جعفر باباجانی دیگر استاد رشته حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی نیز در سخنرانی خود در روز نخست همایش یادشده با نگاهی به حسابرسی عملکرد در بخش عمومی، گفت: موضوع حسابرسی عملکرد در بخش عمومی از سال های 1970 و 1980 مطرح شد و در ایران هم در سال 1394 این موضوع شکل گرفت.

وی با اشاره به تعاریف مختلف از حسابرسی عملکرد، گفت: یک بررسی هدفمند و سیستماتیک به منظور ارزیابی مستقل عملکرد و فعالیت‌های نهادهای بخش عمومی با هدف بهبود مسئولیت پاسخگویی عمومی و ایجاد تسهیل در تصمیم گیری این نهادهاست.

باباجانی افزود: فرایند حسابرسی عملکرد شامل برنامه ریزی گزارشگری و پیگیری است. در حسابرسی عملکرد حسابرس بر اساس صرفه اقتصادی، کارایی و اثربخشی گزارش می‌کند. جایگاه حسابرسان در ارزیابی مسئولیت پاسخگویی، جایگاه مهمی است.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با یادآوری ارزیابی قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور در دوره‌ای که وی مسئولیتی را در وزارت علوم بر عهده داشته است، گفت: ما پس از بررسی آن قانون و وضعیتی که وجود داشت، به این نتیجه رسیدیم که اعزام دانشجو به خارج از کشور از منظر کارایی، اثربخشی و صرفه اقتصادی، مردود است؛ چون دست کم 50 درصد اعزامی‌ها برنمی‌گشتند. از سال 1373 به بعد هم دانشجویان دکتری در ایران تحصیل کردند و به عنوان مثال دانشگاه علامه طباطبایی تاکنون بیش از 200 نفر فارغ‌التحصیل داشته است.

لغو امتیاز 18 موسسه حسابرسی متخلف طی 20 سال

سیدمحمود علوی؛ دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران هم در سخنانی در این همایش با موضوع«نظارت بر حرفه حسابداری؛ دوره معاصر و تحولات پیش رو»، با اشاره به اهمیت نظارت بر حرفه حسابداری در جهان، گفت: اگر ما به موقعیت‌های بومی خودمان توجه نکنیم، با شکست مواجه می‌شویم.

وی با بیان اینکه نهادهای نظارت بر حرفه حسابداری حدود 20 سال است ایجاد شده‌اند، افزود: نظارت بر حرفه حسابداری در ایران 2 رکن مهم دارد؛ یکی سازمان بورس و اوراق بهادار و یکی هم جامعه حسابداران رسمی ایران. به عنوان مثال ما خودمان در جامعه حسابداران رسمی ایران طی 20 سال گذشته 818 رای انظباطی صادر کرده‌ایم که 18 مورد از آنها لغو فعالیت دائمی بوده است.

دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران در ادامه با اشاره به چالش‌های نظارت بر حرفه حسابداری در ایران، از نهاد دانشگاه خواست تا به آنها در ارائه یک صورت بندی صحیح از حرفه حسابداری و نظارت بر آن کمک کند و یادآور شد: متاسفانه نگاه به حسابرسی در ایران اینگونه است که اصلا حسابرس نباید اشتباه کند و او را معصوم می‌دانند؛ در حالی که اشتباه و خطا در هر حرفه‌ای ممکن است به وجود بیاید.

علوی همچنین با اشاره به طرح مجلس در زمینه نظارت بر حسابداری، پارادایم حاکم بر آن را هم همینگونه و مبتنی بر اینکه حسابرس معصوم است، توصیف و از آن انتقاد کرد و گفت: ما 20 سال سابقه نظارت بر حرفه حسابداری داریم و این پارادایم تمام این سابقه را کنار گذاشته و به دنبال یک سازمان جدیدالتاسیس هستند.

وی در پایان سخنان خود از پژوهشگران حوزه حسابداری خواست تا ایرادات کار جامعه حسابداران رسمی ایران را در تحقیقات، پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایشان به آن یادآور شوند تا در جهت رفع آنها تلاش صورت گیرد.

حرکت موضوع مهمی مانند هوش مصنوعی در حوزه حسابداری خیلی کُند است

هاجر رحمانی مدیر امور تحقیقات و برنامه ریزی راهبردی بانک پاسارگاد هم در سخنرانی خود را عنوان«اثر فناوری‌های نوین بر حسابداری»، گفت: بعد از جنگ اوکراین و پاندمی کرونا، موضوع مقاوم سازی اقتصاد مطرح شد؛ طوری که دولت‌ها به دنبال این افتادند که چگونه بتوانند در مقابل شوک‌ها خودشان را حفظ کنند. در ایران هم حسابداران باید سعی کنند در این مسیر کمک رسان جامعه و ذینفعان باشند.

وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌های حسابداران در آینده، تطابق بیشتر با محیط، خلاقیت بیشتر و رویکرد راهبردی را از جمله این ویژگی‌ها برشمرد و افزود: حسابداران باید به سازمان خود در تحول دیجیتال کمک کنند و برای این کار نیاز دارند که پیش از هر کار، فناوری را درک کنند.

وی 5 فناوری را که موجل تحول در سیستم‌های حسابداری می‌شود، به قرار زیر برشمرد: سامانه‌های اطلاعات یکپارچه، خودکارسازی فرآیندهای ماشینی، زنجیره بلوکی، فناوری ابری و هوش مصنوعی و سپس گفت: باید با توجه به مهارت‌های حسابداران دروس این رشته هم در دانشگاه تغییر کند. متاسفانه موضوع مهمی مانند هوش مصنوعی در حوزه حسابداری خیلی به کُندی حرکت می‌کند.

نظارت در حرفه حسابداری باید به گونه ای باشد که بیشترین استفاده را به جامعه برسانیم

ساسان مهرانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران هم در سخنرانی خود با عنوان «حسابداری، عدالت و توسعه اقتصادی»، با اشاره به تاکیدات مکرر بر اجرای بلادرنگ اصل 44 قانون اساسی در مددت 15 سال اخیر، گفت: رشد اقتصادی باید با رشد حسابداری همگام انجام شود و ما باید فرهنگ استفاده از اطلاعات حسابداری را به درون جامعه ببریم و تا وقتی که این فرهنگ جا نیفتاده باشد، این عقب ماندگی تداوم خواهد داشت.

مهرانی با اشاره به نظریات برخی از فیلسوفان کلاسیک درباره نفع فردی، نفع جمعی و ترجیح هر کدام بر دیگری، عنوان کرد: در مجموع ما باید به این مسئله توجه کنیم که بحث نظارت در حرفه حسابداری باید به گونه‌ای باشد که بیشترین استفاده را به جامعه برسانیم.

اهمیت داده‌ها در جهان کنونی به عنوان داده‌های غیرمالی

علی رحمانی استاد دانشگاه الزهرا هم در سخنرانی خود با عنوان«فناوری‌های نوظهور و دگردیسی حسابداری»، گفت: در نسل اول گزارشگری مالی در جهان، مکانیسم گزارشگری عمدتا اینگونه بوده که ترازها با هم بخواند و هدف گزارشگری مباشرت بوده و تکنیک مورد استفاده هم گزارش‌های چاپی و کاغذی بوده است. این رویه تا سال 1929 و قبل از شروع بحران بزرگ اقتصادی در جهان، ادامه داشته است.

وی با بیان اینکه پس از آن مشخص شد که شرکت‌ها شفافیت مالی ندارند و گزارش‌ها سلیقه‌ای و اندازه گیری‌ها اختیاری است، بر اهمیت داده‌هادر جهان کنونی به عنوان یک داده غیرمالی تاکید کرد و افزود: اگر ما متخصص داده هستیم، باید به سمت گزارشگری داده‌های غیرمالی حرکت کنیم. امروزه مرز دانش حسابداری، گزارشگری پایداری است و فناوری این دوره هم فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم است.

به هوش باشید که حرفه حسابداری را هم دولتی نکنند!

فریدون رهنمای رودپشتی استاد دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات هم در سخنان خود با عنوان«چالش‌های امنیت سایبری در حسابرسی و حسابداری» ابتدا با بیان اینکه می‌خواهند حرفه ما را هم دولتی کنند و به هوش باشید که این اتفاق نیفتد، گفت: فضای سایبری محیطی است برای انتقال داده‌ها و اطلاعات و ویژگی‌های در دسترس بودن و محرمانه بودن در آن اهمیت دارد.

وی با اشاره به اینکه تهدیدات سایبری شامل تهدیدات شبکه‌ای، تهدیدات مرتبط با برنامه‌های کاربردی، تهدیدات دسترسی از راه دور و دستکاری داده‌هاست، به چالش‌های امنیت سایبری حسابرسی و حسابداران پرداخت و افزود: باید محیط کسب و کار و نیز محیط سایبری را بشناسیم و متناسب با هر کدام از آنها راهکار داشته باشیم و در سرفصل‌های آموزشی، حسابداری را به حسابداریِ صرف محدود نکنیم و متناسب با ورود به انقلاب صنعتی پنجم باشد.

اهمیت استفاده از مهارت های اخلاقی، کسب و کار و تفکر استراتژیک در حسابداری امروز

غلامرضا کردستانی استاد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین هم در سخنرانی خود با عنوان«نظام کنترل مدیریت، حسابداری مدیریت و فناوری‌های نوظهور»، با بیان اینکه ما در سیستم‌های فرهنگی سازمان‌ها هم سیستم حسابداری را با نظام فرهنگی تطبیق می‌دهیم، گفت: ما نگران جایگاه حسابداری و از دست رفتن جایگاه حسابداران نیستیم به شرطی که خودمان را با این شرایط تطبیق دهیم.

وی افزود: اگر ما به عنوان حسابداران بخواهیم به ایفای نقش بپردازیم، باید از مهارت‌های فنی و تکنیکال حسابداری فراتر برویم و از مهارت‌های اخلاقی، کسب و کار و تفکر استراتژیک برخوردار شویم.

امروز تمرکز بیشتر روی اولویت های ذینفعان است تا سهامداران

پایان بخش سخنرانی‌های روز نخست همایش سراسری حسابداری، ذبیح الله رضایی استاد دانشگاه ممفیس آمریکا بود که در سخنانی با عنوان«مسائل روز در حسابداری؛ پایداری کسب و کار، حاکمیت شرکتی، فناوری و حسابداری قانونی»، گفت: امروز سرمایه داران در دنیا نه تنها تاکید دارند که صورت‌های مالی شرکت‌ها منتشر شود بلکه معتقدند که صورت‌های غیرمالی آنها هم می‌بایست انتشار یابد.

وی با ذکر مثالی در این رابطه عنوان کرد: در سال 2006 در تمام اروپا 6000 شرکت نه تنها صورت‌های مالی که صورت‌های غیرمالی خودشان را هم منتشر کردند. نه تنها شرکت‌ها و سهامداران و قانونگذاران به پایداری کسب و کار اهمیت می‌دهند بلکه در فضای دانشگاه هم همینگونه است.

استاد دانشگاه ممفیس اضافه کرد: در حال حاضر تمرکز بیشتر روی اولویت‌های ذینفعان است تا سهامداران. هدف کلی، ایجاد ارزش مشترک برای تمام ذینفعان است. اینکه کار یک بنگاه تجاری ایجاد سود است، یک سیستم قدیمی است و امروزه اعتبار شرکت‌هاست که مهم است؛ شرکت که عملیاتش را بر اساس ضوابط و قانون و اخلاق انجام دهد و به مشتریانش برسد و محیط کاری‌اش برای کارمندانش مناسب باشد، بیشتر پابرجا می‌ماند و باعث می‌شود که در درازمدت بازدهی بیشتری برای سهامداران داشته باشند.

رضایی گفت: در سال 1995 حدود 17 درصد ارزش سهام بر اساس درآمدهای غیرمشهود بوده است در حالی که این درآمدها الان بیشتر از 95 درصد را شامل می‌شود. مدیران فقط مسئول حفظ سرمایه‌های مالی نیستند بلکه مسئول حفظ سرمایه‌های ارتباطی شرکت هم هستند.