بخش خصوصی در ایران نقش مهمی در رونق اقتصاد هنر ایفا نمی‌کند

به گزارش خبرنگار روابط عمومی و سایت دانشگاه خاتم، دانشکده معماری دانشگاه خاتم روز چهارشنبه 29 آذرماه با حضور جمعی از متخصصان حوزه هنر و اقتصاد در سالن امام رضا (ع) در محل این دانشگاه، دو نشست تخصصی را ذیل همین عنوان برگزار کرد.

نشست اول با عنوان «صنایع و اقتصاد خلاق» برگزار شد و سخنران آن مهندس مرتضی کاظمی؛ معاون اسبق امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نشست دوم نیز با عنوان «هنر در عصر دیجیتال (نقش تکنولوژی و نوآوری در اقتصاد هنر)» برگزار شد و سخنران آن دکتر احسان رونق مدرس دانشگاه بود.

دکتر احسان رونق در نشست «هنر در عصر دیجیتال (نقش تکنولوژی و نوآوری در اقتصاد هنر) ابتدا با بیان اینکه فرهنگ به خودی خود تعریف مشخصی ندارد اما مولفه‌های شناخت آن قابل بحث است، گفت: این مولفه‌ها که شاکله فرهنگ یک جامعه را شکل می‌دهد، در حوزه‌های فلسفه، عرفان، علم، هنر و دین است.

وی افزود: بازار هنر و در واقع داد و ستد در عرصه هنر به دوران یونان باستان و زمانی که نقاشی به عنوان پیشه و فن شناخته شد، برمی‌گردد. اولین نشانه‌های اقتصادی در هنر را می‌توان در قرن 16 میلادی در فلورانس ایتالیا جستجو کرد که در آن دوره متخصصان و کارشناسان هنری جایگاه ویژه‌ای پیدا کردند و اولین آکادمی هنر ساخته شد.

رونق اضافه کرد: در سال 1955 دو اقتصاددان به نام‌های بامول و بوئن کتابی نوشتند به نام «هنرهای نمایشی، تنگنای اقتصادی» که در آن تئوری بیماری هزینه را مطرح کردند به این معنا که در هنر یک بیماری هزینه وجود دارد. یعنی هزینه تولید در هنر از خروجی‌اش بالاتر است. به دنبال آن موضوع اقتصاد هنر و فرهنگ‌ مطرح شد و بعدها با ظهور اینترنت و اهمیت مباحث ایده و اصالت در هنر و فرهنگ و صنایع خلاق، نام آن به اقتصاد خلاق تغییر کرد؛ توسعه بازار هنر در دنیا و اهمیت مباحث اقتصادی مرتبط با آن منجر به شکل‌گیری رشته اقتصاد هنر شد.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: این مطالعات در ایران برمی‌گردد به سال 1345 که اوج شکوفایی اقتصاد، فرهنگ و هنر بود. اما بعد از جنگ با پشت سر گذاشتن دوران رکود، مجددا کم کم به این حوزه توجه شد و ابتدا در دانشگاه شهید بهشتی رساله‌های دانشجویی در حوزه اقتصاد هنر و اقتصاد فرش تهیه شد. علاوه بر این بعدها در دانشگاه هنر اصفهان رشته اقتصاد هنر راه‌اندازی شد‌.

وی گفت: به دنبال بررسی نتایج یک مطالعه جامع در رابطه با اقتصاد هنر می‌توان گفت هنر به عنوان کالایی لوکس شناخته می‌شود و متقاضیان آن اغلب افرادی هستند که تحصیلات و درآمد بالاتری دارند، چرا که به علت حضور در بسترهای هنری، ارتباط بهتری با مفاهیم هنری برقرار می‌کنند و به دنبال آن مواجهه هنری قوی تری با هنر و آثار هنری بر قرار می‌کنند.

رونق در ادامه با اشاره به ویژگی‌های گالری‌ها، آرت‌فرها و حراجی‌ها، به تفاوت‌های میان آنها هم پرداخت و یادآور شد: آرت‌فرها برای شناساندن هنرمندان جوان و نوظهور کاراتر هستند، در حالی که در حراجی‌ها به عنوان بازار ثانویه بیشتر بحث تجارت و بیزنس هنر و آثار هنرمندان تثبیت شده مطرح است. گالری‌ها هم نقش نماینده هنرمندان را دارند و قطعا می‌توانند در زمینه فروش و بازاریابی به آنها کمک کرده و آن‌ها را هدایت کنند.

این مدرس دانشگاه درباره راهکارهای دیگر رونق اقتصاد هنر نیز تاکید کرد: شرکت‌های خصوصی و بانک‌ها با سرمایه‌گذاری در حوزه هنر و حمایت از هنرمندان، علاوه بر ارتقا سطح فرهنگ و دانش جامعه در زمینه هنر، می‌توانند نقش مهمی در رونق گرفتن اقتصاد هنر داشته باشند اما متاسفانه در ایران کمتر وارد بحث می‌شوند چون اساسا آشنایی خوبی با بازار هنر و اقتصاد آن در بازارهای جهانی ندارند.

وی همچنین برخی از اتفاقات مهم در عرصه هنر با ورود فناوری‌های جدید را که در حال ساخت بازار جدیدی در اقتصاد هنر هستند، برشمرد که مهم ترین آنها عبارتند از: نقاشی و طراحی دیجیتال، چاپ سه بعدی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، بستر بلاک‌چین و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT)، هنر پروژکشن (ویدئومپینگ)، چیدمان‌های تعاملی، استفاده از برنامه‌نویسی در نرم‌افزارها و توسعه طرح‌های هنری، هنر نور، بایو آرت و هوش مصنوعی.